Nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính, hướng đến tăng trưởng xanh

Các dự án điện mặt trời tập trung góp phần chuyển dịch năng lượng xanh, giảm phát thải khí nhà kính

Chủ động vì mục tiêu giảm phát thải

Phát triển thị trường carbon đang được xem là một trong những giải pháp chiến lược giúp Việt Nam thực hiện cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Trên địa bàn tỉnh, ngành Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) đang từng bước triển khai những bước đi cụ thể nhằm tạo nền tảng cho việc giao dịch tín chỉ carbon, đặc biệt trong lĩnh vực trồng lúa và bảo vệ rừng; thực hiện các mục tiêu thích ứng với BĐKH và phát triển bền vững.

Nổi bật là việc triển khai Đề án Phát triển bền vững 1 triệu hécta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh Vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh. Mục tiêu là xây dựng vùng chuyên canh lúa chất lượng cao, áp dụng các quy trình canh tác bền vững, sử dụng giống lúa xác nhận, kỹ thuật canh tác tiết kiệm nước, phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, qua đó vừa nâng cao thu nhập cho người trồng lúa, vừa góp phần giảm PTKNK. Theo kế hoạch, tỉnh sẽ hình thành khoảng 125.000ha vùng lúa chất lượng cao, trong đó củng cố diện tích 60.000ha đã được hỗ trợ từ Dự án Chuyển đổi nông nghiệp bền vững tại Việt Nam (VnSAT).

Để hiện thực hóa mục tiêu GPT, ngành chức năng đã phối hợp đơn vị liên quan tập huấn, xây dựng hệ thống Đo đạc - Báo cáo - Thẩm định (MRV), kiểm kê và chuẩn bị cấp tín chỉ carbon cho các vùng đủ điều kiện. Nhiều hợp tác xã nông nghiệp được củng cố, cải thiện công trình thủy lợi nội đồng nhằm phục vụ sản xuất theo hướng phát thải thấp.

Dù vậy, thực tế vẫn còn nhiều trở ngại, đặc biệt là việc hiện nay Việt Nam chưa thiết lập một thị trường giao dịch tín chỉ carbon nội địa chính thức, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp như lúa gạo. Trong điều kiện đó, địa phương vẫn chủ động phối hợp các tổ chức quốc tế và doanh nghiệp để triển khai các mô hình trao đổi tín chỉ carbon ở quy mô nhỏ như bước đệm quan trọng cho sự phát triển về sau.

Song song với việc phát triển thị trường carbon, công tác thực hiện cam kết quốc tế về giảm nhẹ PTKNK được quan tâm triển khai bài bản. UBND tỉnh đã ban hành hàng loạt văn bản chỉ đạo quan trọng, yêu cầu các ngành chức năng tổ chức kiểm kê khí nhà kính, xây dựng lộ trình GPT và thúc đẩy tăng trưởng xanh.

Triển khai mô hình sạ hàng kết hợp hiệu ứng đường biên nhằm giảm giống, phân bón đầu vụ và phát thải

Cụ thể, tỉnh Long An cũ đã triển khai Kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, trong đó tập trung vào giảm nhẹ phát thải trong ngành nông nghiệp, công nghiệp và năng lượng. Đặc biệt, Công ty TNHH Cà phê Outspan Việt Nam (xã Bình Đức) đã thực hiện thành công một dự án theo Cơ chế phát triển sạch (MRV) được quốc tế công nhận, với tổng tiềm năng GPT lên đến hơn 332.780 tấn CO₂, tương đương trong 10 năm.

Tỉnh Tây Ninh cũ cũng đã thực hiện các nhiệm vụ tương tự, trong đó đáng chú ý là việc điều tra, kiểm kê, cập nhật danh mục cơ sở phát thải lớn theo quy định của Chính phủ, làm cơ sở cho việc thực hiện kiểm kê và kiểm soát lượng phát thải. Cơ quan chuyên môn đã và đang phối hợp các địa phương rà soát nguồn phát thải; đánh giá tiềm năng GPT ở các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, sản xuất công nghiệp, giao thông - vận tải và năng lượng.

Một trong những thành quả đáng ghi nhận là việc phát triển năng lượng tái tạo. Tính đến tháng 10/2024, sản lượng điện mặt trời tại tỉnh Long An cũ đã đạt gần 949 triệu kWh, chiếm khoảng 14,5% tổng sản lượng điện, cho thấy tiềm năng lớn của địa phương trong việc chuyển dịch năng lượng xanh, góp phần giảm PTKNK.

Hướng tới thị trường carbon và tăng trưởng xanh

Nông dân thu hoạch lúa thuộc Đề án Phát triển bền vững 1 triệu hécta lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh Vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030

Trong thời gian tới, tỉnh xác định phát triển thị trường carbon không chỉ là yêu cầu tất yếu để thực hiện cam kết quốc tế mà còn là cơ hội mở ra hướng đi  mới cho sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là sản xuất lúa gạo và bảo vệ rừng.

Theo định hướng chung của Bộ NN&MT, đến năm 2028, Việt Nam sẽ thiết lập và vận hành chính thức sàn giao dịch tín chỉ carbon trong nước. Đón đầu xu hướng này, tỉnh đang đẩy mạnh việc xây dựng các mô hình sản xuất lúa đạt tiêu chuẩn phát thải thấp, có khả năng tham gia thị trường tín chỉ carbon quốc tế ngay từ bây giờ.

Ngành NN&MT tiếp tục phối hợp các tổ chức trong và ngoài nước để hoàn thiện hệ thống MRV cho các vùng trồng lúa chất lượng cao. Các hợp tác xã sẽ được hỗ trợ nâng cao năng lực quản lý, liên kết tiêu thụ và tiếp cận thị trường tín chỉ carbon. Một số mô hình sẽ được thí điểm để cấp tín chỉ carbon từ hoạt động canh tác lúa và bảo vệ rừng, mở ra khả năng giao dịch với các doanh nghiệp trong và ngoài nước có nhu cầu bù đắp phát thải.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Minh Lâm cho biết, bên cạnh việc tập trung GPT trong lĩnh vực nông nghiệp, UBND tỉnh giao ngành Công Thương triển khai các giải pháp GPT trong lĩnh vực sản xuất và tiêu dùng năng lượng. Theo đó, tiếp tục thúc đẩy đầu tư vào điện mặt trời mái nhà, năng lượng sinh khối từ phụ phẩm nông nghiệp và năng lượng gió nhằm nâng cao tỷ trọng năng lượng tái tạo trong tổng cung cấp năng lượng.

Song song đó, các ngành chức năng tiếp tục cập nhật và thực hiện các kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH, tăng trưởng xanh theo định hướng quốc gia, bao gồm cả việc loại trừ dần các chất làm suy giảm tầng ozone và chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát theo Quyết định số 496/QĐ-TTg, ngày 11/6/2024 của Thủ tướng Chính phủ.

Ngoài ra, tỉnh hướng đến việc tích hợp các mục tiêu GPT vào quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng nông thôn mới và đô thị hóa, qua đó vừa nâng cao khả năng chống chịu của cộng đồng dân cư trước tác động của BĐKH, vừa mở rộng cơ hội tiếp cận các nguồn tài chính xanh từ quốc tế.

Sở NN&MT đang hoàn thiện hồ sơ đề xuất các mô hình sản xuất lúa phát thải thấp tham gia thị trường carbon tự nguyện quốc tế. Đây là hướng đi đầy triển vọng, vừa giúp nông dân gia tăng thu nhập, vừa góp phần thực hiện mục tiêu giảm PTKNK của quốc gia./.

Thanh Tùng